Йыван Кырлa
(1909 Ӱярня 16 — 3 Сӱрем 1943) — марий киноактёр да почеламутчо. Руш лӱмжо: Иванов Кирилл Иванович.
Илыш корно
- 1909 ий 16 Ӱярня Шернур кундемыште Купсола ялыште шочын.
- 1921 ийыште ачаже Иван Семёнович колен.
- 1920–1923 ийла Марийсола школышто тунемын.
- 1923–1926 ийла кокымшо ступенян Шернур школышто тунемын.
- 1926 ий Йыван Кырлам Шернур канткомын комсомол путевкыж дене Озаҥ олашке, тусо университет пеленсе рабфакыш, марий пӧлкаш тунемаш колтеныт.
- 1929 ий. Москосо кугыжаныш кинотехникумын актер пӧлкашкыже тунемаш пурен.
- 1929–1930 ийла. Кырлан икымше почеламутшо-влак «Марий Ял» газетеш савыкталтыныт. Нунын коклаште «Корным почо госрабфак», «Шошо кече», «Ӱдырамашлан», «Первый март».
- 1930 ий 1 Ӱярня Союзысо радио дене выступатлен. Марий автономий областьлан пӧлеклалтше «Икымше март» почеламутшым шочмо йылмыж дене лудын пуэн.
- 1931 ий. «Путёвка в жизнь» киношто модын.

- 1931 ий 1 Пеледыш Москосо «Колосс» кинотеатрыште «Путевка в жизнь» кинофильмын икымше гана ончыктымо.
- 1931 ий Йыван Кырла ден Олык Ипайын иктеш «Ме ударне улына» почеламут сборникышт лектын.
- 1932 ий «Революцийын йӱкшӧ дене муралтем мый йывыртен» иктеш чумырымо кокымшо почеламут аршашыже савыкталтын.
- 1932 Пеледышыште Москосо книга палатыште япон посол Ота дене вашлиймаш лийын.
- 1934–1936 ийлаште «Востокфильм» студийыште пашам ыштен, моло фильмыштат модын. «Наместник Будды.» (режиссер Е. А. Иванов-Браков) фильмыште буддийст монахын — ламан — рольжым мастарын модын. Но тиде фильм кумдан шарлен шуктен огыл.

- 1934 ийыште Йыван Кырла Тамара Ивановна Мельниковам марлан налын.
- 1935 ийыште «Шочмо кече» кумшо почеламут сборникше ош тӱням ужын.
- 1936 ий Кылме тылзе — 1937 ий Шорыкйол тылзе. Йыван Кырла — пашадыме.
- 1937 ий Шорыкйол тылзе. ССРУ серызе-влакын Ушемын членыш кандидатлан пуртат.
Тыгай Йыван Кырлa толын Йошкар-Олашке 1935 ийыште Марий автоном веллан 15 ий темме лӱмеш пайремыш
- 1937 ий Шорыкйол тылзе. Йыван Кырла Москошто Марий республик исполком председатель И. П. Петров дене вашлиеш. Тудыжо тунам Москош ССРУ ЦИК-ын III сессийышкыже да Совет-влакын XVII Всероссийский Чрезвычайный съездышкышт миен улмаш. Вашлиймаш «Моско» гостиницыште лийын.
- 1937 ий 1 Пургыж Йошкар-Олаш пӧртылын да Маргостеатрын директоржо А. А. Янаевын лукмо приказже почеш 1 Пургыж гыч тиде театрыште артистлан пашам ышташ тӱҥалын.
- 1937 ий Пургыж-Ӱярня Марий театр А. Пушкинын «Дубровский» произведенийжым (тудым С. Чавайн пьесыш савырен) сценыште ончыктен. Йыван Кырла тушто поян тӧран рольжым модын. «Дубровский» спектакльым шындымеке, режиссер А. И. Маюк-Егоров К. А. Треневын «Любовь Яровая» пьесыж почеш спектакльым ямдылаш тӱҥалын. Тушто Йыван Кырлалан генералым модаш ӱшаненыт. Но тиде рольым тудо кужу жап модын шуктен огыл.
- 1937 ий Пургыж-Ӱярня С. Г. Чавайн дене вашлиймаш.
- 1937 ий 18 Вӱдшор «Онар» ресторанысе томаша.
- 1937 ий 22–23 Вӱдшор Маргостеатр пашаеҥ-влакын погынымашышт.
- 1937 ий 23 Вӱдшор Йыван Кырлам МАССР НКВД-н 4118 №-ан ордерже дене келшышын арестоватлыме.
- 1937 ий 25 Вӱдшор икымше допрос.
- 1937 ий 13 Сорла Марий АССР НКВД управленийын «тройкыжо» К. И. Ивановын «делажым» ончен лектын да «подпольный националистический организаций членже лиймыж годым контрреволюционный пропагандым эртарен шогымыжлан, марий коклаште руш-влакым ужмышудымын ончаш таратен шогымыжлан» титаклен да 10 ийлан исправительно-трудовой лагерьыш колташ приговорям луктын.
- 1937 ий Сорла. Карелийысе Белобалтлагыш колтымо.
- 1937 ий Кылме. Кылме пайрем деч икмыняр кече вара С. Г. Чавайным, Олык Ипайым да Шабдар Осыпым лӱен пуштыныт.
- 1937 ий Сорла — 1942 ий (шошо) Йӱдвел Уралыш кусарымаш (Свердлов вел, Краснотурьинск ола).
- 1942 ий 10 Идым Йыван Кырлам Юлсер-Ола этап корно дене НКВД-н Богословлагыш кондымо (Йӱдвел Урал, Краснотурьинск Ола).
- 1943 ий 3 Сӱрем Йыван Кырлан колымо кечыже.
- 1956 ий. К. И. Ивановым реабилитироватлыме, чын лӱмжым пӧртылтымӧ.
- 1957 ий. 24 Пеледыш Йыван Кырлан шӱжарже, Татьяна Ивановна, изамым муаш полшыза манын, Н. С. Хрущев лӱмеш серышым колтен. Тудын деч вара КГБ-н верысе органже-влак тудым кычалаш тӱҥалыт.
- 1957 «Путёвка в жизнь» фильмын йӱкшым у аппарат дене уэш возымо да кинотеатрыш лукмо. Йыван Кырлан ойлымыжым шанчыеҥ, йылмызе Н. И. Исанбаев уэмдаш полшен.
- 1958 ий 6 Ӱярня Свердлов велыште УВД-н 1-ше спецпӧлкажын увертарымыже: «Иванов К. И. НКВД-н Богословский ИТЛ-ыште наказанийым эртен. 1943 ий 3 Сӱремышто колен».
- 1958 ий 28 Ӱярня Тиде увер Йошкар-Олаш толын шуын, а кок кече гыч Т. И. Кирпичниковам госбезопасность комитетыш ӱжыктеныт да вашмут дене палымым ыштеныт. Татьяна Ивановна документеш, изам нерген мыланем увертарышт манын, кидшым пыштен коден.
- 1969 ий 7 Ӱярня Марий АССР-ым ыштымылан 60 ияш юбилейым пайремлыме кечын Йошкар-Оласе горсовет исполком столицысе ик уремлан Йыван Кырлан лӱмжым пуаш пунчалын.
- 1974 ий Шорыкйол. Марийсола кыдалаш школын пырдыжешыже мемориал оҥам пижыктыме. Тушто шӧртньӧ буква дене тыге возымо: «В этой школе учился марийский поэт и киноактер Йыван Кырла (К. Иванов)».

- 1984 Марийсола школлан Йыван Кырлан лӱмжым пуымо.
- 1987 Сӱретчe Е. Яранов Йыван Кырлалан пӧлеклалтше «Снимается в кино» сӱретым мучашла.
- 1993 ий 14 Шыжа Марийсолаште Йыван Кырлалан чапкӱм почмо.
Негыз
Легендыш тошкалше Кырла: очерк, статья, шарнымаш-влак / Ю. И. Соловьев ямдылен.— Йошкар-Ола: Марий книга савыктыш, 2009.— 312 с.